(10) Het evolutionaire imperatief

Deze sectie is voorbehouden om te 'brainstormen', dit doen we op basis van een zelfonderzoek dat reeds heeft plaatsgevonden. Alles staat open voor dialoog, finetuning, verwerping en/of verdere ontwikkeling. Een monetaire reset is als een sleutel' die toelaat onze samenleving fluweelzacht te transformeren, van 'monopoly' naar sociaal duurzaam'. Aan de hand van vereenvoudigde modellen ontbloten we de 'tragische absurditeit' van onze hachelijke positie, bijna ongeloofwaardig maar toch waar.
Plaats reactie
Werner
Site Admin
Berichten: 185
Lid geworden op: 28-07-2014 09:31

(10) Het evolutionaire imperatief

Bericht door Werner » 11-08-2014 06:32

In dit topic maken we even een uitstapje naar de chaostheorie, dit is niet onbelangrijk om het idee van een 'monetaire reset' beter te kunnen positioneren binnen het evolutionaire traject waaraan we deelachtig zijn. Kennisdeling en correctie informatie zijn dan ook cruciale elementen binnen onze samenleving, uit onderzoek blijkt dat veel vaker mensen niet op de hoogte zijn van deze onderliggende processen, doch wetenschappelijk gefundeerd. Langs de andere kant, het heeft ook weinig nut om een andere versie te schrijven van wat reeds geschreven werd, in dit topic citeren we uit het inspirerende werk van Ervin Laszlo, oprichter van The Club of Budapest.

Het Chaospunt

In de moderne systeemtheorie bepaalt chaos de toestand van een systeem waarin zijn stabiele cycli plaatsruimen voor complexe, schijnbaar ordeloze gedragingen. Een chaos-venster is een periode waarin iedere invloed of prikkel van buitenaf tot dusdanige proporties kan worden ‘opgeblazen’ dat bestaande tendensen erdoor worden veranderd en er nieuwe tendensen ontstaan. Het ‘chaospunt’ is de cruciale toestand waarop tendensen die tot de huidige toestand van het systeem hebben geleid ineenstorten en het systeem niet meer kan terugkeren tot zijn vroegere toestanden en gedragsmodi, maar onomkeerbaar wordt gelanceerd langs een traject met een aangepaste structuur en bijhorende modus operandi.

De dynamiek van transformaties

We kunnen en mogen niet langer de ogen sluiten voor het feit dat huidige tendensen hard op weg zijn kritische drempels te bereiken – in de richting van de vermaarde (volgens sommigen berucht) ‘planetaire grenzen’ die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw werden uitgeroepen tot de ‘grenzen aan de groei’. Over de vraag of het grenzen zijn aan groei valt te twisten, maar het lijdt geen twijfel dat het grenzen zijn aan het ‘soort’ groei waarvan we vandaag getuige zijn. Naarmate we de grenzen dichter naderen, komt het chaospunt dichterbij. Op dat moment zullen sommige tendensen worden afgebogen of wegvallen en komen er nieuwe voor in de plaats. Dit is niet ongebruikelijk, de chaostheorie bewijst dat de evolutie van complexe systemen altijd wordt gekenmerkt door elkaar afwisselende perioden van stabiliteit en onevenwichtigheid, continuïteit en discontinuïteit, ordening en chaos.

Wij verkeren nu in de beginfasen van een periode van maatschappelijke en ecologische onevenwichtigheid. M.a.w we bevinden ons in een cruciaal ‘beslissingsvenster’. Als we het chaospunt bereiken, krijgen het stabiele ‘punt’ en de ‘periodieke’ attractors van onze systemen gezelschap van ‘chaotische’ of ‘vreemde’ attractors. Deze zullen plotseling opduiken, aldus de chaostheoretici, ‘als donderslagen bij heldere hemel’. Ze zullen onze systemen voortstuwen naar het kardinale punt waarop het systeem uit de beschikbare evolutietrajecten een keuze moet maken. In het huidige beslissingsvenster is onze wereld hypergevoelig, zodat zelfs kleine fluctuaties grootschalige gevolgen kunnen hebben – dit is het inmiddels spreekwoordelijke ‘vlindereffect’. De theorie betoogt dat een vleugelslag van een monarchvlinder in Californië een lichte luchtwerveling teweegbrengt die steeds sterker en sterker wordt en uiteindelijk een orkaan boven Mongolië kan veroorzaken.

De ontdekking van het vlindereffect is verbonden met de kunst van weersvoorspelling en wortelt in de vorm die werd aangenomen door de eerste chaotische attractor toen deze door de Amerikaanse meteoroloog Edward Lorenz in de jaren zestig werd ontdekt. Toen Lorenz probeerde een computermodel te creëren van de hypergevoelige evolutie van het weer op aarde, stuitte hij op een merkwaardig evolutiepad, dat bestond uit twee verschillende trajecten die als ‘de vleugels van een vlinder’ met elkaar waren verbonden. De minste of geringste verstoring verplaatste het evolutiepad van het weer van de ene ‘vleugel’ naar de andere. Het weer blijkt een systeem te zijn dat in een permanente chaostoestand verkeert en dus bij voortduring wordt beheerst door chaotische attractors. Later werd een aanzienlijke verscheidenheid van chaotische attractors ontdekt. Tot op zekere hoogte zijn ze van toepassing op alle complexe systemen, maar in de eerste plaats op levende systemen. Levende systemen zijn als dusdanig heel opmerkelijk. Ze bewegen zich namelijk niet naar een evenwichtstoestand toe, zoals klassieke natuurlijke systemen, maar handhaven hun onwaarschijnlijke toestand, die ver verwijderd is van een chemisch of thermisch evenwicht, door voortdurend de energieën en stoffen die ze consumeren te vervangen door nieuwe energie en stoffen vanuit hun omgeving. (Fysici zouden zeggen dat zij de ‘positieve entropie’ die ze inwendig teweegbrengen een tegengewicht geven door ‘negatieve entropie’ uit hun omgeving op te nemen.)

Mensen zijn – net als andere complexe organismen – hypergevoelige systemen die voortdurend op het randje van chaos leven, zoals ook geldt voor de ecologieën en samenlevingen die door levende systemen worden gevormd. Deze collectieve systemen zijn omvangrijker en duurzamer dan hun individuele leden, maar de evolutiedynamiek van systemen is er toch op van toepassing. De evolutie van individuele en collectieve organische systemen, laat zich gewoonlijk beschrijven door middel van differentiaalvergelijkingen die het gedrag van zo’n systeem in verbinding met zijn voornaamste beperkingen in kaart brengen. Dit is niet te realiseren met samenlevingen van mensen, want daar wordt de evolutiedynamiek gecompliceerd door bewustzijn en het denken van de mens. Het menselijk bewustzijn heeft invloed op het gedrag van het systeem en maakt het daardoor veel complexer dan het gedrag van niet menselijke systemen. In periode van betrekkelijke stabiliteit speelt het individuele bewustzijn geen beslissende rol in het gedrag van de samenleving, omdat een stabiel maatschappelijk systeem afwijkingen dempt en individuen met afwijkend gedrag isoleert. Als een samenleving echter aan de grens van haar stabiliteit is geraakt en chaotisch wordt, is zij hypergevoelig en reageert zelfs op heel geringe fluctuaties, zoals veranderingen in de waarden, overtuigingen, wereldbeelden en aspiraties van haar leden.

Momenteel beleven we een transformatieperiode met barensweeën waaruit een nieuwe wereld wordt geboren. Ons tijdsgewricht is van beslissende betekenis – een venster van ongekende vrijheid tot het kiezen van onze eigen lotsbestemming. In dit beslissingsvenster effenen kleine ‘fluctuaties’ – op zichzelf schijnbaar onbetekenende acties en initiatieven – de weg naar dat cruciale ‘chaospunt’ waarop de balans van systemen naar deze of gene richting doorslaat.

Chaosdynamiek in de samenleving

De transformatie van de samenleving is dus geen lukraak verlopend proces. Het is evenmin star en vooraf bepaald, maar volgt een herkenbaar patroon. Dit soort transformaties wordt gekenmerkt door vier belangrijke fasen.

1. Activeringsstadium

Innovaties op het gebied van ‘harde’ technologie (gereedschappen, machines, bedieningssystemen) maken de manipulatie van de natuur in het belang van de mens steeds efficiënter.

2. Accumulatiestadium

Innovaties in de harde technologie veroorzaken onomkeerbare veranderingen in de samenleving en het milieu en leiden successievelijk tot:
  • een hoger niveau van hulpbronnenexploitatie
    een snellere bevolkingsgroei
    toenemende complexiteit van de samenleving en
    toenemende gevolgen voor de maatschappelijke en natuurlijke omgeving[/list:u]3. Het chaosvenster (het beslissingsvenster)

    Veranderende verhoudingen in de samenleving en het milieu zetten de gevestigde cultuur onder druk, waardoor oude, beproefde waarden en wereldbeelden twijfelachtig worden, samen met de ermee geassocieerde ethiek en ambities. De maatschappij wordt instabiel en hypergevoelig voor alle fluctuaties.

    4. Het chaospunt

    Hier is het systeem kritisch instabiel. De status quo is niet langer houdbaar en de evolutie van het systeem slaat door naar deze of gene richting, namelijk :

    Evolutie (‘devolutie’) naar een totale ineenstorting of ‘breakdown’.

    De waarden, wereldbeelden en ethiek van een kritische volksmassa in de samenleving bieden weerstand aan veranderingen of veranderen te langzaam, waarbij de gevestigde instituties te weerbarstig zijn voor een tijdig voltooide transformatie. Ongelijkheden en conflicten, samen met een verarmd milieu, creëren onbeheersbare spanningen. De maatschappelijke ordening degenereert en valt ten prooi aan conflicten en geweld.

    of

    Evolutie naar een doorbraak of ‘breakthrough’

    In de loop van de tijd verandert de geesteshouding van een kritische volksmassa in de wereld, waardoor de ontwikkeling van de samenleving wordt afgebogen naar een meer aangepaste modus. Naarmate deze veranderingen houvast vinden, ontstaat er een betere ordening van de maatschappij, die nu wordt gestuurd door aangepaste wereldbeelden, waarden en ethica. De economische, politieke en ecologische dimensies van de samenleving stabiliseren zich hierdoor tot een meer harmonieuze en duurzame modus.

    Oriëntatie

    Op basis van bovenstaand exploot uit het werk van Ervin Laszlo kunnen we ons beeld verruimen, in ieder geval kunnen we een relatie maken tussen het idee van een monetaire reset en de chaostheorie. De attractor vinden we in de toepassing van de omgekeerde logica die alle schulden tot nihil herleid. Op zichzelf kunnen we dit als een 'kleine fluctuatie' zien, de berekening kunnen we immers op een bierviltje maken, de gevolgen een heel andere zaak. Tenminste, er bestaat een alternatief voor het schuldencomplex met in het verlengde tal van neveneffecten die het herstel kunnen inluiden. Toch biedt dit geen garantie op succes zoals Ervin Laszlo ook aangeeft, de weerstand tegen verandering kan ook leiden tot de totale ineenstorting van onze samenleving. Het blijft dus een dubbeltje op z'n kant, sterk afhankelijk van een kritische massa die het idee van een monetaire reset cultiveert en in een kader plaatst opdat we er als maatschappij mee kunnen omgaan.

    Afbeelding

    (09) vorige
    (11) volgende

In een wereld vol problemen is de moeilijkste taak aandacht krijgen voor oplossingen

Plaats reactie