Elementen
In zijn werk neemt Foucault ons op sleeptouw, een aantal indringende passages laten zien hoe we onderhevig zijn aan inprenting. Deze inprenting of systeemconfiguratie schikt zich naar de dominante ideologie van het tijdsgewricht waarin we leven. Het is goedschiks en kwaadschiks, tegelijkertijd laat Foucault zien hoe er zich een groeiend ethisch besef ontvouwt op een evolutionaire tijdslijn. Herval en regressie zijn steeds mogelijk naargelang de omstandigheden, net zoals het overstijgen van een paradigma mogelijk is, een optie maar geen garantie. Foucault schrijft over het gevangeniswezen, een gevangenis biedt tijd en ruimte om tot bezinning te komen, een vorm van introspectie over individu, leven en samenleven. Introspectie is een oefening die niet exclusief aan de crimineel toebehoort maar die we allen eens kunnen proberen. Foucault gebruikt vier elementen, kunnen we die ook gebruiken om meer inzicht te verwerven in de situatie waarin we vandaag verankerd zitten? De elementen van Foucault staan in wisselwerking met elkaar, ze mogen dan ook simultaan beschouwd worden. Een beeld, zo binnen, zo buiten:
Element van de omgekeerde effectiviteit
Het element van de omgekeerde effectiviteit prijkt vandaag aan de hemel, het uit zich in schuldenbergen die een schaduw werpen op onze mondiale toekomst. Een lening is principieel de toekomst naar het heden halen waardoor in versneld tempo welvaart kan opgebouwd worden, dat is het goede nieuws. De omgekeerde effectiviteit uit zich in een ‘timing issue’, de (versnelde) welvaart werd gerealiseerd maar de schuld staat nog open, inmiddels een berg van ongeziene magnitude. Kortom, het goede nieuws van de versnelde welvaartsopbouw ontaardt in een waar monster waar we onmachtig tegenaan kijken. En sterker, deze schulden zijn slechts virtuele getallen in boekhoudkundige rasters, de situatie doet denken aan Don Quichote die tegen windmolens strijdt, vervang de windmolens door virtuele schuldenbergen en we zijn getuige van een tragische absurditeit die we amper voor mogelijk houden, toch gebeurt het.
Element van overmacht
De situatie is wat ze is, we hebben in consensus afspraken gemaakt omtrent de courante systeemconfiguratie. Het mag duidelijk zijn dat de situatie uit de hand gelopen is maar ‘het systeem’ overmant ons, dit is het element van (systeem)overmacht. Moedeloos, depressief en gefrustreerd leven we in de schaduw van die mondiale schuldenberg, (politieke) maatregelen worden conform ‘het systeem’ genomen en dat alsof het gebaseerd is op onwrikbare natuurwetten. De maatschappelijke turbulentie laat niet vermoeden dat een oplossing voor morgen is, bevolkingen zijn het ideale stootkussen om dit overmachtselement op af te wentelen, gedeelde smart is halve smart. Politiek roept op tot solidariteit, schijnbaar onmachtig om er iets aan te veranderen, bevrijdende alternatieven liggen op de tafel maar die passen niet binnen ‘het systeem’ dat we afgesproken hebben. Zo werkt het niet, zeggen we.
Element van utopische gespletenheid
‘Het systeem’ werkt individualisme in de hand, ieder op zich werkt een strategie uit om zich uit deze penibele situatie te wringen, de getuigenissen legio. Oplossingen richten zich naar co-creatieve samenwerking maar dat is een optie die op weinig geloofwaardigheid kan rekenen, het is immers utopisch om te denken dat zoiets mogelijk is, zeggen we. Hier uit zich het element van utopische gespletenheid, wat noodzakelijk is wordt buitengesloten en individualisme wordt gecultiveerd, ‘het systeem’ blijft ons parten spelen. Wetend dat onzekerheid mede onze liquiditeitsvoorkeur bepaalt, nog minder garantie dat co-creatieve alternatieven zich verder kunnen ontwikkelen, het vertrouwen totaal zoek. De wereld blijft gespleten achter en de spanning wordt opgedreven, gevangen in haar ‘wezen’ en bijhorend denken. De wereld is een vat vijandigheid, een mondiaal partnership der verborgen agenda’s. Het volkse geweten wordt gesust door de verklaring dat het altijd al zo geweest is, punt.
Element van samenhangende kennis
Het element van samenhangende kennis gaat over kennisdeling, onderwijs en bewustwording. Het niet correct – doch systeemconform – inlichten van de bevolking maakt dat de ‘utopische gespletenheid’ aangemoedigd blijft, langs de andere kant is er geen gebrek aan volwaardige alternatieven maar ze blijven ‘dode letter’. En erger, ‘het systeem’ laat ons conform denken en handelen waardoor nieuwe (andere) informatie niet makkelijk kan doorstromen tot het collectieve bewustzijn, dit betekent finaal dat we onszelf gevangen houden binnen het hedendaagse paradigma. De menselijke keuze en het besluitvormingsproces staan centraal, niet het gemis aan oplossingen. Aandacht, ontvankelijkheid en correcte (samenhangende) informatie zijn primaire voorwaarden om ons te bevrijden uit deze hachelijke situatie, net zoals de bereidheid tot oprechte samenwerking.
Roepen in de woestijn
Schorremorrend, mensen zijn als zandkorrels, strijdend om een stukje strand. Een aantal roept in de woestijn om duidelijk te krijgen dat we dringend iets aan deze situatie moeten doen, oplossingen zijn steeds eenvoudig omdat ze zich beroepen op het logische en verzoenende boerenverstand. Biflatie geeft ons alle middelen, het is de eenvoudige herinnering aan het feit dat inflatie en deflatie simultaan kunnen toegepast worden. Met biflatie kunnen we het hedendaagse systeem op een vreedzame manier upgraden, net zoals we die schuldenberg tot nihil kunnen herleiden. Technisch gezien is er derhalve geen probleem, het is een menselijke keuze om hier wel/niet verantwoordelijkheid in te nemen. Wellicht kunnen we nog duizend analyses en reflecties opmaken, gaat het iets opleveren als er niets mee gedaan wordt? Wie doet mee?
https://biflatie.nl/artikelen/verdiepin ... -foucault/